Stichting Monografieën uit het Land van Sittard

Op 6 november 2022 is deel 26 in de reeks Monografieën verschenen: 

'DOSSIER ENTGEN LUIJTEN - ‘De heks van Limbricht'   - auteur Wim Donners

      Bronzen beeld van Entgen Luijten, gemaakt door Ankie Vrolings.

De inhoud (240 pagina's):  
Het verhaal van Entgen, de heks van Limbricht, dat kennen we toch allemaal?
Nou nee! Recent onderzoek van het originele procesdossier, het onderwerp van dit boek, wijst uit dat dit proces van meet af aan (eerste publicatie 1903) verkeerd is weergegeven. Daarna heeft elke auteur deze publicatie slechts (selectief) gekopieerd, vervormd en aangevuld met fictieve elementen.

Een cruciale bevinding:
Het was Entgen zèlf die zich meldde bij de autoriteiten. Ze wilde van alle verdenkingen verlost worden, daartoe gevangengezet worden, de waterproef ondergaan of desnoods gemarteld worden. Het dossier bevat nog tal van andere, niet eerder beschreven, details en personen die wel van belang zijn om het proces te begrijpen.

Waarom werd dit proces überhaupt gevoerd?
Wat hadden de vier juristen die in een Sittards logement bij elkaar kwamen samen te bedisselen?
De moord op Entgen wordt in het algemeen als een justitiële moord gezien. Maar is dat logisch en zijn daarvoor alternatieve verklaringen?
Hoe verliep de afwikkeling van de nalatenschap van Entgen?
Breder onderzoek van andere Limbrichtse archiefstukken geeft het antwoord op de vraag of Entgen en haar man Jacob Bovendeert een rol speelden bij de kasteelplunderingen in 1650, en ook hoe het afliep met Jacob. Uit die archiefstukken blijkt hoe Entgen eerder al eens een smaadproces voerde tegen een dorpsgenoot die haar voor heks uitgemaakt had; ze geven een beeld van hoe het dochter Grietchen verging na de dood van haar moeder en wat er met het huis van Entgen gebeurde.

Om het proces goed te kunnen duiden beschrijft het boek ook de ontwikkeling van de heksenvervolgingen, toegespitst op Rijn- en Maasland, evenals de voor het proces relevante juridische context.

Het boek bevat ook de nodige genealogische gegevens. Niet alleen van het voorgeslacht van Entgen, maar ook over haar nageslacht. Genealogisch onderzoek was nodig om enkele bij het proces betrokken personen te identificeren, met nooit eerder beschreven uitkomsten.

Tot slot wordt een hoofdstuk gewijd aan hoe het verhaal van dit proces vanaf 1903 tot 2022 evolueerde.

Het boek bevat de volledige transcriptie - waar nodig vertaald - van het procesdossier zodat de lezer zich desgewenst zelf een mening kan vormen over het verloop van deze zaak. U kunt het boek kopen bij: Boekhandel Krings, Sittard en Boekhandel Dominicanen, Maastricht. Verkoopprijs: € 26,00.

Uiteraard ook rechtstreeks bij de Stichting Monografieën uit het Land van Sittard door € 26,00 (excl. € 5,- bezorgkosten) over te maken op bankrekeningnummer NL37 RABO 0187 6348 31 ten name van Stichting Monografieën uit het Land van Sittard (BIC: RABONL2U). Stuurt u in dat laatste geval aansluitend aan uw betaling een mail naar monografieenlvs@gmail.com met daarin uw naam en (verzend)adresgegevens.


***********************************************************************************************************************************************************************************************************************************

DE STICHTING MONOGRAFIEËN UIT HET LAND VAN SITTARD

Ter inleiding

Begin jaren tachtig gingen onderzoekers uit de toenmalige gemeenten Born en Sittard met regelmaat op pad naar het Hauptstaatsarchiv te Düsseldorf en ontdekten daar grote hoeveelheden aan interessant bronmateriaal voor de geschiedenis van de noordelijke helft van het Land van Zwentibold. Vanuit het stadsarchief van Sittard werd een succesvol project opgezet om de belangrijkste van deze documenten in kopievorm voor de onderzoekers beschikbaar te krijgen. De belangrijkste dossiers uit Duitsland werden tijdelijk in het Sittardse archief geparkeerd en daar zorgde met name de heer Oremus voor het kopieerwerk van tienduizenden documenten.

Spoedig rees de vraag, hoe deze nieuwe bronnen zo efficiënt mogelijk ontsloten zouden kunnen worden. Dit was ook de gespreksstof van vier onderzoekers op de terugweg van hun bezoek aan Düsseldorf op maandag 12 augustus 1985. Besloten werd het initiatief te nemen tot de uitgave van een reeks voor bronpublicatie. Hierin zouden ontcijferde bronnen in een leesbare vorm gepresenteerd kunnen worden voor de algemeen geïnteresseerden en voor de onderzoekers zelf. Deze boekwerken zouden op deze wijze waardevolle bouwstenen voor het historisch onderzoek kunnen worden. Het werkgebied werd in eerste instantie vastgesteld op het voormalige Gulikse ambt Born (en Sittard) en enkele aangrenzende plaatsen zoals Obbicht, Limbricht, Roosteren en Nieuwstadt.

Met liet er geen gras over groeien: drie dagen later ging al een offerteverzoek aan een drukkerij de deur uit. Gezien de beperkte oplage van enkele honderden exemplaren en schaarse middelen (startsubsidies van de gemeenten Born en Sittard en de Stichting Reubsaet te Sittard, januari 1986) moest men eenvoudig te werk gaan. De initiatiefgroep werd omgezet in een stichting, die één jaar na het opborrelen van het idee op 15 augustus 1986 een officieel karakter kreeg. Op 23 oktober kon het eerste boek over Sittardse stadsrekeningen van Jan Oremus worden gepresenteerd. Dat gebeurde in het stadhuis van Sittard en viel samen met de installatiezitting voor het historische onderzoeksteam ter voorbereiding van het stadsjubileum van Sittard in 1993.

De boeken rolden van de persen van achtereenvolgens de ZOL-bedrijven, de gemeente Sittard, drukkerij Corten in Grevenbicht en drukkerij Janssen in Beek. José Janssen, die in 1990 tot het bestuur zou toetreden, zorgde van meet af aan voor de vormgeving en ondersteuning; deskundig advies kwam voortdurend van de zijde van het archief.

Aanvankelijk verschenen de boeken onregelmatig, later werd gestreefd naar een jaarlijkse uitgave. In de laatste jaren is het werkterrein verruimd tot het hele Land van Zwentibold overeenkomstig de ontwikkeling van het stadsarchief Sittard tot Euregionaal Historisch Centrum Sittard-Geleen. Ook is er meer aandacht gekomen voor beeldmateriaal als historische bron.

In het jubileumjaar 2011 is de 21ste uitgave verschenen, waarin een thematische selectie van 30 ruim honderd jaar oude foto’s van de regio tot inspiratie heeft gediend voor de uit Sittard afkomstige en op Sicilië wonende kunstenaar Guus van Eck, die in de vorm van gouaches tevens enkele toekomstbeelden heeft toegevoegd. Op die manier wordt onderstreept hoe belangrijk het verleden is om via het heden tot de toekomst te geraken.

Inmiddels brengt de Stichting Monografieën uit het Land van Sittard boeken uit in drie reeksen (Monografieën, Charles Beltjens en Open Monumentendag), met als werkgebied de gemeenten zoals die begin 20e eeuw bestonden: Born, Broeksittard, Grevenbicht, Limbricht, Munstergeleen, Nieuwstadt, Obbicht-Papenhoven, Roosteren, Sittard en Susteren, plus de huidige gemeente Selfkant. 

In de regel verschijnt en een keer per jaar een boek in de reeks Monografieën of in de reeks Charles Beltjens. Het boekje Open Monumentendag verschijnt elk jaar.

Bestuursamenstelling :

A.M.P.P. (Guus) Janssen, voorzitter
J.W.H. (José) Janssen, penningmeester
F.H. (Frank) Keysers, penningmeester
J.M.A. (Jo) Kreukels, redactielid
D.J.J. (René) Lauwers, redactielid
N.F.J. (Nina) Vogels, redactielid
W.A.B. (Wim) Donners, secretaris

Ereleden :
J.A. (Jean) Knoors
J.H. (Jan) Schrader

Het stichtingsbestuur in 2022. V.l.n.r. Frank Keysers, Guus Janssen, René Lauwers, Nina Vogels, Jo Kreukels, José Janssen, Wim Donners.

Het stichtingsbestuur in 2011 - bij de ruine van kasteel Born; v.l.n.r.: Frank Keysers, Guus Janssen, José Janssen, Rene Lauwers, Peer Boselie, Jean Knoors, Jan Schrader, Jo Kreukels. Peer Boselie (midden op de foto) is weliswaar geen bestuurslid maar is als archivaris van Sittard-Geleen adviseur van de Stichting vanwege de nauwe samenwerking met het archief).

Bestuursleden in de loop der tijd:
N.G.H.M. (Nic) Eussen, 1986-1993 († 18-2-1993)
J.M.S. (Jan) Oremus, penningmeester 1986-2001 († 2-9-2006)
J.M.E. (Math) Vleeshouwers, 1986-2004 († 1-1-2004)
P.H.J. (Peter) Pustjens, 1987-1989
J.A. (Jean) Knoors, 1986-2022

Aankoop van een boek bij Stichting Monografieën

U koopt een boek door een bedrag over te maken op bankrekeningnummer NL37 RABO 0187 6348 31, ten name van Stichting Monografieën uit het Land van Sittard te Sittard (BIC: RABONL2U). Stuur dan aansluitend ter kennisgeving een mail naar: monografieenlvs@gmail.com.

Gelieve in uw mail het volgende op te nemen:

  1. het aantal exemplaren, 
  2. afhalen of bezorgen,
  3. het totale bedrag dat u overmaakt en
  4. uw (post)adres.

Afhaaladres boeken: boekhandel Krings, Brandstraat 23, Sittard.

Verzendkosten (bedragen 2023):
Nederland:                        €  5,00 per boek
Buitenland:                        €  6,55 per boek
Meerdere boeken (NL):     €  7,80 voor 2 tot 10 kg.

E-mail-adres: monografieenlvs@gmail.com
Postadres:  Stichting Monografieën uit het Land van Sittard, p/a Archief De Domijnen, Postbus 65, 6130 AB Sittard

 

Onze contactpersonen zijn onze VIP’s.

U kunt zich opgeven als contactpersoon door een mail te sturen naar: monografieenlvs@gmail.com.

Als contactpersoon wordt u automatisch (via uw mail-adres) op de hoogte gehouden over het verschijnen van toekomstige uitgaven in de reeksen Monografieën uit het Land van Sittard en Charles Beltjens. Daarnaast bent u ervan verzekerd dat voor u een of meerdere boek(en) worden gereserveerd voor de eerstvolgende uitgave.

 

Enkele foto's van boekpresentaties:

1989: presentatie van de monografie over de hoeve Haagsittard aan de familie Hennen.

 

1990: presentatie van de monografie over het Ambt Born aan Evert Zits uit Susteren en de burgemeesters Tonnaer en Creemers van respectievelijk de gemeenten Sittard en Born.

 

1994: presentatie van de monografie over de voogdgedingen aan de Sittardse kantonrechter tijdens een rechtzitting met auteur Jan Oremus in de beklaagdenbank.

 

2021: Presentatie van 'De vestingwerken van Sittard in historische bronnen'
            
Auteur Peter Schulpen en:                                                                                                           
Burgemeester Verheijen, Sittard-Geleen        Teun de Kruijff, Stichting Menno van Coehoorn                Anja Mülders, Kreis Heinsberg

               

 

Collegezaal De Domijnen                              Guus Janssen, voorzitter Stichting Monografieën             Peter Schulpen, auteur

                 

 

Ons privacyreglement 

Wij hechten veel waarde aan de bescherming van uw persoonsgegevens. In dit Privacyreglement willen we heldere en transparante informatie geven over hoe wij omgaan met persoonsgegevens. Uiteraard doen wij er alles aan om uw privacy te waarborgen en gaan daarom zorgvuldig  om met persoonsgegevens. De Stichting Monografieën uit het Land van Sittard  houdt zich in alle gevallen aan de toepasselijke wet- en regelgeving en met name aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming.

Dit brengt met zich mee dat wij in ieder geval:

  • uw persoonsgegevens verwerken in overeenstemming met het doel waarvoor deze zijn verstrekt; deze doelen en type persoonsgegevens zijn beschreven in dit Privacy Reglement*; wij uw persoonsgegevens beperken tot enkel die gegevens welke minimaal nodig zijn voor de doeleinden waarvoor ze worden verwerkt;
  • nieuwe leden nadrukkelijk vragen om toestemming als wij deze nodig hebben voor de verwerking van persoonsgegevens, met name voor het opnemen in een abonneelijst;
  • passende technische en organisatorische maatregelen hebben genomen zodat de beveiliging van uw persoonsgegevens gewaarborgd is;
  • geen persoonsgegevens doorgeven aan andere partijen, tenzij dit nodig is voor uitvoering van de doeleinden waarvoor ze zijn verstrekt;
  • bankrekeningnummers zijn uitsluitend bekend bij de penningmeester.

*Waarvoor verwerken wij uw persoonsgegevens:

  • informatie uitwisselen
  • vragen over betalingen
  • contact over ingezonden artikelen door auteurs
  • contact over het bezorgen van boeken
  • contact met sponsoren
  • het versturen van uitnodigingen voor de jaarlijkse presentatie van een boek of voor de jaarlijkse evaluatievergadering
  • het verzamelen van het verwachte aantal aanwezigen bij een presentatie/evaluatievergadering
  • het bijhouden van een abonneelijst (namen, adressen en e-mail adressen)
  • het bijhouden van een overzicht van bezorgers en sponsoren (NAW en e-mail adres)

 

Voor de bovenstaande doelstellingen kunnen wij de volgende persoonsgegevens van u vragen:

  • voornaam
  • achternaam
  • adres en/of e-mailadres
  • telefoonnummer

Als Stichting Monografieën uit het Land van Sittard zijn wij verantwoordelijk voor de verwerking van uw persoonsgegevens. Indien u na het doornemen van ons Privacyreglement nog vragen heeft of bezwaar wil maken, neem dan contact op met de penningmeester: monografieenlvs@gmail.com.

 

 

Onlangs verschenen in de reeks Monografieën:

 

LAHRHOF, geschiedenis van een pachtboerderij - deel 24 -
geschreven door René Lauwers en gepresenteerd op 6 december 2018

Op de gevel van het westelijk deel staat het jaartal 1760, maar het goed is zeer veel ouder, hoe oud weten we niet. Het was een leengoed afhankelijk van de heer van Born en stamt waarschijnlijk uit de middeleeuwen. De oudste vermelding die we thans nog kennen is van 1460. De administratie van de Bornse leengoederen is in de loop der geschiedenis verloren gegaan, zodat we nooit meer de oorsprong zullen kennen. De hoeve was in de 16e eeuw in handen van de familie Behr van Lahr, die onderling vele processen voerde over het bezit van de hoeve, tot in de destijds hoogste instantie, het rijkskamergerecht in Speyer. De processtukken bleven bewaard in het archief te Maastricht. De hoeve werd altijd verpacht en wel aan twee verschillende pachters. De hoeve vererfde binnen de familie en rond 1600 is er sprake van twee delen. De westelijke helft is in handen van de familie Von Leerodt en de oostelijke helft is in handen van de familie Behr van Lahr en hun verwanten de familie van Elven. In 1666 verwerft de familie Von Leerodt de westelijke helft in echt eigendom, en dat blijft zo tot de verkoop ervan in 1812. De andere helft blijft leengoed; dit deel wordt in twee rondes verkocht aan de voogd van Sittard Peter Ulner in de jaren 1660. Dit deel vererft via een dochter naar Jacob Heinrich Heidtman, ambtman van Wassenberg, die enorme schulden heeft, oa bij zijn zwager Mathias Maes, voogd van Sittard. Deze komt in de gevangenis terecht wegens (vermeende?) fraude. Zijn bezittingen worden verkocht waarbij zijn aanklager Conrad Godfried Grein de helft van Lahrhof overneemt. Zijn zoon en opvolger Johan Henrich maakt carrière en wordt zelfs Freiherr von Grein. Zijn dochter getrouwd met de Freiherr von Reibeld uit Mannheim erft zijn deel van Lahrhof. Zij had geen kinderen en daarom ging de halve hoeve naar de kinderen van haar zwager en dus in de familie Von Reibeld. Hun laatste eigenaar is de baron Rudolph de Reibeld, die in de Franse tijd nog even maire (burgemeester) van Sittard was. In 1832 verkoopt hij oostelijk Lahrhof aan Jacob Clemens. Beide helften worden nog een paar keer verkocht en uiteindelijk in 1879 zijn beide helften eigendom van de familie Houtappel uit Maastricht. Zij verkopen het geheel in 1889 aan Charles de Limpens van kasteel Doenrade. Hij vermaakt Lahrhof per testament in 1893 aan de Weldadige Stichting Jan de Limpens, die nu nog altijd eigenaar is van het complex. Over Lahrhof werd nog een heus grensconflict uitgevochten tussen de toenmalige gemeenten Broeksittard en Sittard, waaraan in 1820 zelfs koning Willem I te pas moest komen om het op te lossen (overigens in het voordeel van Broeksittard wat historisch gezien terecht was). De beide helften waren dus steeds verpacht. Ook over de pachtersfamilies (bijvoorbeeld Kamps, Ruers, Reubsaet, Banens, Frijns, Damoiseaux, Eussen, Renckens, Giesen, Schiffeleers, en sinds 1869 tot op heden de familie Vroemen) is uiteraard het nodige beschreven in dit boek.

Verkoopprijs excl. bezorgkosten:  € 24,-  (272 pagina's en rijk geillustreerd). 

 

 

BERG AAN DE MAAS, monografie van een Maasdorp - deel 23 -
geschreven door Harry Strijkers, Louis Broekmeulen, Guus Janssen, Jean Knoors, René Lauwers, Jan Schrader en Peter Schulpen en gepresenteerd op 2 december 2016

Dit boek omvat circa 200 pagina’s in een gebonden uitvoering met harde gelamineerde boekband. De artikelen zijn vlot geschreven, zodat naast de kenner van de plaatselijke geschiedenis ook de belangstellende lezer ruimschoots aan zijn of haar trekken komt.
Via talrijke artikelen en bijdragen met vele nieuwe gegevens wordt aandacht besteed aan het Maasdorp en zijn bewoners. Met name de recente en de socialeconoische geschiedenis zal veel mensen binnen en buiten Berg aan de Maas aanspreken. U wordt meegevoerd in de oudst bekende geschiedenis van Berg aan de Maas en wel in de periode dat de hertogen van Gulik het hier voor het zeggen hadden. De relatie tussen Nattenhoven en Berg wordt belicht. Het Bergse veerpont vóór 1800 is onderzocht en het belang van de aanleg van de Bergerweg voor Berg aan de Maas en de regio door de Gulikse hertog is uit de doeken gedaan. De periode van Berg aan de Maas in de Franse Tijd (1795-1814) is beschreven en ook de periode erna, toen Berg onderdeel was van de gemeente Urmond van 1800 tot 1982 en hierna van de gemeente Stein 1982 tot heden. 
De kerkgeschiedenis tot 1840 en na 1840 is bestudeerd en aan het papier toevertrouwd, net zoals de oorlogsperiode 1940-1945. Ook de jonge en aansprekende geschiedenis is beschreven: de economische bedrijvigheid met onder meer de oprichting van grindbrekerij Juliana voorheen Louis Muyres, de stichting van de Boerenleenbank Berg, de Bergse cafés en een overzicht van ondernemende Bergse inwoners vroeger en nu. Tot slot passeren de revue: de uitbreidingen in het Maasdorp tussen Maas en Julianakanaal, de Oogstdankfeesten en markante Bergenaren zoals de verenigingsmensen Zef Bouts en Hub Peters, Lei HOrrichs, Theodoor Renier Neutelings, de gemeente-ontvangersfamilie Houben. Achterin het boek vindt u een mooie fotogalerij.

 

ABSHOVEN, wel en wee van een monument en zijn bewoners - deel 22 -
geschreven door Jo Dukers, Marijke Geilen, Harry Gijsen, Jean van Haen, Guus Janssen, Sjef Kubben, René Lauwers, Harrie Palmen, Rob Pernot, Jan Schrader, Harry Strijkers, Peter Vossen, René Vroomen en S. Wolters en gepresenteerd op 20 november 2014

Foto: Abshoven waarvan klooster en kerk onlangs zijn gerestaureerd.

Als eerste wordt de geschiedenis van landschap en natuur waarin de gebouwen liggen besproken door Jo Dukers. Dan volgt een hoofdstuk over de uithoeve Abshoven behorende bij de abdij van Valdieu of Godsdal. Dit betreft de periode vanaf de 13e eeuw tot ca 1800, de periode dat de monniken van Valdieu de hoeve beheerden. Meestal was de hoeve verpacht aan een halfer (die de helft van de opbrengst zelf mocht houden, de andere helft was voor Valdieu), en er verbleven regelmatig monniken op Abshoven. Dit hoofdstuk bevat ook tot nu toe onbekend materiaal en wordt geschreven door Guus Janssen. Hoofdstuk drie gaat over Abshoven in de Franse Tijd, als het als kerkelijk goed is onteigend door de (Franse) staat en er een tijd lang een beroemde Franse veldmaarschalk, Louis Alexandre Berthier, prins van Neufchatel en Wagram eigenaar werd. Deze periode wordt beschreven door Jan Schrader. Dan volgt de periode 1820-1901: Abshoven is dan een particulier landgoed. Tijdens deze 80 jaar hebben we te maken met drie achtereenvolgende eigenaars-families, namelijk de families Strengnart (1820-1876), Cremers (1876-1882 met uitloper tot 1905) en Roberti (1882-1901). Tijdens een groot deel van deze periode was er weer een pachter op de boerderij (geheel verdwenen) en woonde de familie in het hoofdgebouw (waarvan nu nog alleen de kelders en een stuk van de begane grond als ruïne over zijn). Deze periode wordt besproken door René Lauwers.

Het volgende hoofdstuk is het hart van het boek: de periode van de zusters en hun kinderhuis 1901-1994, een periode waaraan nog vele Munstergeleners (en zij niet alleen) herinneringen hebben. De gebouwen die nu weer in gebruik genomen zijn stammen uit deze periode. 


Dit hoofdstuk start met een kroniek over die periode, samengesteld door Sjef Kubben en Harrie Gijsen. Dan volgt er een greep uit de herinneringen aan deze periode op Abshoven van personen die er op verschillende manieren mee te maken hebben gehad. Dat kan zijn als directeur, als groepsleider, als bewoner, als geestelijke, enzovoorts. Deze korte stukken zijn soms door hen zelf opgetekend of anders door middel van interviews. Hieraan werkten behalve (op de eerste plaats) de geïnterviewden o.a. mee: Jean van Haen, Marijke Geilen, Rob Pernot, Fons Morel en Harrie Strijkers. Aan het eind van dit hoofdstuk vinden we dan nog een fotogalerij over deze nog recente periode

Vervolgens beschrijven Peter Vossen en Harry Palmen de gebouwen van Abshoven zoals die waren vóór de brand, met extra aandacht voor architect Kayser, en met vele illustraties. Alle plannen die daarna zijn gemaakt worden vervolgens door Jo Dukers beschreven. Dan zet Guus Janssen nog eens uiteen of Abshoven na de brand nu wel of niet een monument moest blijven en geeft hij een overzicht van alle processen die daarover zijn gevoerd. Het laatste hoofdstuk is voor de nieuwe heren van Abshoven, René Joosten en Frank Bessems, die vertellen over hoe zij van een ruïne weer een bruikbaar gebouw maakten, wat zij daarbij allemaal tegenkwamen, en wat de nieuwe bestemming inhoudt. Ook hier weer tal van foto's die de restauratie illustreren. Een index sluit vervolgens het boek af, dat ruim 250 pagina's zal beslaan, en dat dus zeer ruim geïllustreerd is, grotendeels in kleur.

De verkoopprijs excl. bezorgkosten is € 24,-.

     

      

    *) Klik hier voor:een overzicht van alle uitgaven in de reeks Monografieën, Charles Beltjens en Open Monumentendag